Anonim ortaklıklarda bağımsız denetimin kapsamı

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu, uluslararası standartlara dayanan bağımsız denetim sistemini benimsemiştir. Bu kanun öncesindeki dönemde, bağımsız denetim, özel statülü sınırlı sayıda ortaklık için uygulanmaktaydı. Kanun'da tüm anonim ortaklıklar bağımsız denetimin kapsamındayken; daha sonra 6335 sayılı Kanun'la gerçekleştirilen değişiklikle, bağımsız denetime tabi olacak ortaklıkların Bakanlar Kurulu'nca belirleneceği hükme bağlanmış ve bağımsız denetimin çerçevresi daraltılmıştır. Bağımsız denetimin uygulanması ile ilgili olarak maliyet ve şeffaflık endişesi, yeterli bağımsız denetçinin bulunmaması gibi sorunlar söz konusu olmakla birlikte, bu denetim sisteminin Türk Ticaret Kanunu ile benimsenmesi Türk hukuku açısından önemli bir gelişmedir. Bağımsız denetimin amacına ulaşması için ise, denetimin kapsamının belirlenmesi gerekmektedir. Bu belirlemede, hatalı veya hileli işlemlerin denetim içerisinde yer alıp almadığının, iç sistemlerle bağımsız denetimin karşılıklı konumunun tespiti önemli yer tutar. Kapsam belirlemesi bağımsız denetçinin sorumluluğu açısından da önem taşımaktadır.Bu makalede, anonim ortaklıklarda bağımsız denetimin kapsamı, tarihsel gelişim, yasal çerçeve ve kapsam içerisindeki rapor, süreç ve işlemlere ilişkin değerlendirmelerin yapılması suretiyle incelenecektir.

Turkish Commercial Code (Code No. 6102) (TCC) has adopted independent auditing system which is based on international auditing standards. Before the enactment of TCC, independent audit used to be applied for companies with special status in limited quantities. TCC originally stipulated the auditing system for all corporations, nevertheless, the amending Code (Code No. 6335) restricted application framework afterwards by stating that corporations subject to independent audit will be determined by the Council of Ministers. Despite the fact that the application of independent audit creates some concerns such as costs and transparency, lack of sufficient numbers of auditors; adopting the system by TCC is a significant improvement for Turkish law. The scope of audit should be carefully elaborated so that the institution could realise its aim. In this elaboration, main concerns about the content of independent audit -such as the question of whether fraud or error are included in the content or not- have considerable significance. Specifying the scope is also crucial for determining liability for independent auditors.In this article, the scope of independent audit in corporations will be examined by assessing historical process, legal framework and documents, processes and operations in auditing.