Dede Korkut kitabı ve büyülü gerçekçilik

Abstract

Büyülü gerçekçilik, genel olarak post-modern sanat anlayışıyla özdeşleştirilmektedir ve bu anlatım tarzının, 20. yüzyılda, ağırlıkla Latin edebiyatındaki yeni arayışların etkisiyle ortaya çıktığı varsayılmaktadır. Oysa ki kavram üzerine yapılan analiz ve değerlendirmeler, bu anlatım tarzını yepyeni bir sanatsal üslup olarak değil de, folklorik bir üslup içindeki kimi ögelerin yeniden hayata geçirilmesi ve bugüne uyarlanması olarak ele almanın çok daha yerinde olacağını göstermektedir. Buna koşut şekilde, Türk Halk Edebiyatı’nda da, büyülü gerçekçi edebiyata miras bırakılmış çok sayıda örnek mevcuttur. Türk Halk Edebiyatı’nın en zengin, en güçlü ve bu sayede en kalıcı örneklerinden biri olan Dede Korkut Kitabı, tarihsel gerçeklikler zemininde kurulan ana izleğinin yanında, mitsel ya da gerçekdışı olarak nitelendirilebilecek birçok ögeyi de çerçevesi içine almıştır; bir başka ifadeyle Dede Korkut Kitabı içindeki hikâyelerde, daha sonra büyülü gerçekçi anlatım üslûbu içinde yararlanılacak olan birçok temel unsur kendini göstermektedir. Bu yazıda, Dede Korkut Kitabı içindeki büyülü gerçekçi üslûbun temel enstrümanlarına paralel unsurlar incelenmekte, bu yolla da söz konusu anlatım tarzının kurucu unsurlarının, Türk folkloru içinde önemli bir yeri olduğuna dikkat çekilmeye çalışılmaktadır. Magic(al) realism is generally associated with the sense of post-modern art, and it is mostly assumed that this turn of phrase was shaped in 20th century, as a result of the new approaches in Latin literature. However, the analysis and assessments about magic realism show that magic realism should not be studied as a very new aesthetic style; on the contrary, it must be examined as the regeneration of some folkloric patterns. Correspondingly, in magic realism, there are many examples, which can be considered as legacy of Turkish Folklore. One of the most colorful, powerful and permanent components of Turkish Folklore, Dede Korkut Kitabı includes many mythic or surrealistic elements in its frame, as well as its main theme, which is mostly based on historical truths. In other words, many properties of magic realism stand out obviously in the tales of Dede Korkut Kitabı. In this paper, the magic realist components in Dede Korkut Kitabı are analyzed, and by this way, it is aimed to show that this way of expression and narration is quite characteristic in Turkish folklore.