Klasik dönem Osmanlı Tarihi çalışmalarında Max Weber etkisi

Abstract

Bu makalede genel olarak Türkiye’deki tarihyazımı, özel olarak da klasik dönem Osmanlı tarihçiliği üzerindeki Max Weber etkisi sorunsallaştırılacaktır. Liberal-muhafazakâr entelektüeller tarafından yakın dönem Türkiye tarihini okumakta kullanılan Weberyen model, söz konusu entelektüellerle aralarında geniş politik mesafe bulunan Osmanlı tarihçileri tarafından da, partikülarist yaklaşımlarını kamufle etmesi işleviyle İmparatorluğun klasik dönemini açıklamak için bir analiz aracı olarak kullanılır. Böylelikle de Osmanlı tarihçiliğinin kurucu özneleri tarafından, bu öznelerin bağlı oldukları paradigmanın yıkılması gerektiğini vurgulayan liberal-muhafazakâr entelijansiyanın yakın dönem Türkiye tarihine yönelik okumasına, Osmanlı tarihinde uygun bir arka plan kazandırılır. Oysa hem yakın dönem Türkiye tarihine hem de klasik dönem Osmanlı tarihine ilişkin Weberyen model, esasında çarpık ve bağlamından kopartılmış bir Weber okumasının ürünüdür