“Sosyal haydut” düzleminden “halk kahramanı” statüsüne bir yükseliş: Köroğlu ve sergüzeşti

Abstract

Bu çalışmada, Azeri ve Anadolu sahasında üretilen Köroğlu rivayetleri dikkate alınarak bu coğrafya bağlamında bir Celâli isyancısı olarak tanımlanan ve halk düzleminde bir hâmi, hatta adalet gören bir hâkim olarak tasavvur edilen Köroğlu ve macerası, Eric Hobsbawm’ın ortaya koyduğu “sosyal haydut imajı”nın sunduğu sistematik çerçevesinde okunmaya çalışılacaktır. Ayrıca erdemli soyguncuların toplumsal rolü ve köylülerle ilişkisi şeklinde tanımlanan bu “imaj” çerçevesinde Köroğlu rivayetlerine sorular sorularak Köroğlu’nun “halk kahramanı” statüsüne yükselme süreci incelenecek ve bu anlatıların halk kültüründe yeniden üretimi değerlendirilmeye çalışılacaktır. In this study it is aimed to analyze Köroǧlu who is determined as a Celali rebel considering Azerbaijani and Anatolia area's Köroǧlu variants representing him as a protector, even as a judge within the systematic frame of Eric Hobsbawm's "social bandit image". Moreover, within the frame of this image that is described as "social role of virtuous bandits and their relationships with villagers", Köroǧlu's becoming a folk hero will be analyzed through questioning the variants and the reproduction of these narrations will be evaluated.