Türk halk şiirini sözlü formül kuramı bağlamında incelemek

Abstract

Türk halkbilimi alanında yapılan halk şiirine yönelik incelemelerde, yazılı kültürel yaklaşımların etkisiyle oluşan ve şiirlerin “aidiyeti”ni ve “gerçek şairi”ni saptamaya dayalı “yazar-merkezli” tutumun artık terk edilmesi gerektiği açıktır. Bu bağlamda, bu makalede sözlü kültürel üretime dayanan Türk halk şiirlerinin öncelikle “sözlü formül kuramı” bağlamında yeniden değerlendirilmesi gerekliliği vurgulanmaktadır. Nitekim bu çalışmada, sözkonusu amaç doğrultusunda, halk şiirinin sözlü formüle dayalı kalıpsal doğası ele alınarak, “Karacaoğlan”, “Kerem”, “Köroğlu”, “Pir Sultan Abdal” ve “Ercişli Emrah” gibi farklı tapşırmalı kimi Türk halk şiirlerinde görülen “benzer metin”ler temel inceleme konusu yapılacaktır. Bu şiirlerin karşılaştırılması yoluyla, sonuçta Türk halk şiiri üzerine yapılan çalışmalarda araştırma dikkatlerinin ivedilikle “sözlü formül kuramı” eksenine yöneltilmesi ve böylelikle halk şiirlerinin sözlü kalıplara dayalı doğasının temel inceleme odağı yapılmasının gerekliliği örneklerle savlanacaktır.

In this article, it will be argued that, in the study of Turkish folk poetry, the “author-oriented” approach, which results from the tendencies of written culture and entails determining the “real poet” and thus the “ownership” of folk poems, should be abandoned. Instead, it is urgent that these poems, which are dependent on oral cultural production, be reconsidered as falling under the context of the Oral-Formulaic Hypothesis. To this end, this study will take a general look at the oral-formulaic nature of folk poetry, but take as its main object of consideration the “versions” found in various Turkish folk poems bearing different appellations, such as “Karacaoğlan”, “Kerem”, “Köroğlu”, “Pir Sultan Abdal”, and “Ercişli Emrah”. The aim of this study will thus be to prove the necessity of directing academic attention towards and focusing it on the Oral-Formulaic Hypothesis, and thereby on the study of the oral-formulaic nature of Turkish folk poems in Turkish folk studies.