Uluslararası doğal gaz sözleşmelerinden kaynaklanan uyuşmazlıkların tahkim yolu ile çözümünde esasa uygulanacak hukuk

Bir doğal gaz projesi arama ve üretim aşamasından başlayıp satıma kadar değişik aşamalar içermekte ve her bir aşama için farklı sözleşme türleri söz konusu olmaktadır. Yatırım sözleşmeleri ev sahibi devlet ile yatırımcı arasında imzalanan sözleşmeler olup ev sahibi devletin politik risklerine maruz kalabilmektedir. Söz konusu riskleri bertaraf etmek ve ev sahibi devletin yatırımlara ilişkin uluslararası sorumluluğu için devletler arasında uluslararası yatırım anlaşmaları imzalanmaktadır. Uluslararası anlaşmalarda yer alan şemsiye hükümler ve geniş kapsamlı uyuşmazlık çözüm mekanizmaları, yatırımcının yatırım sözleşmesi ihlallerini yatırım tahkimine götürmesine olanak sağlamaktadır. Ticarî sözleşmeler ise özel kişiler arasında imzalanan doğal gaz satımına ilişkin uluslararası sözleşmelerdir. Bu sözleşmelerden kaynaklanan uyuşmazlıklar da yatırım sözleşmelerinde olduğu gibi genellikle uluslararası tahkim yolunda görülmektedir. Esasa uygulanacak hukuk hem yatırım sözleşmeleri hem de ticarî sözleşmelerde tarafların sözleşmelere ilişkin beklenti ve öngörülerine de cevap vermekte ve verimliliği artırmaktadır. Taraflarca sözleşmenin esassına ilişkin uygulanacak hukuk seçilmediğinde hakemler tarafından hukuk tespit edilmektedir. Tahkim kararlarında hakemlerin her iki sözleşme türünde farklı yaklaşım sergiledikleri görülmektedir.

A natural gas project consists of various stages from exploration and production to sale, and there are different types of contracts for each stage. Investment contracts are contracts signed between the host state and the investor, and could be exposed to political risks of the host state. International investment treaties are signed between the states in order to eliminate these risks and to ensure the international responsibility of the host state for investments. The umbrella provisions and comprehensive dispute resolution mechanisms included in these treaties enable the investor to take the investment contract breach to investment arbitration. On the other hand, international commercial contracts for the sale of natural gas are signed between private persons. Disputes arising from these contracts are also generally taken to international arbitration as in investment contracts. Applicable law in both investment and commercial contracts meets the expectations and predictions of the parties and increases efficiency. When applicable law is not specifiedby the parties, it is is determined by arbitrators. The arbitration decisions reveal that arbitrators adopt different approaches in these two different types of contracts.