Yabancılar ve uluslararası koruma kanunu kapsamındaki geri gönderme yasağının uygulanma koşullarının AİHM kararları çerçevesinde irdelenmesi

Abstract

Geri gönderme yasağı, Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun 4. maddesinde temel bir ilke olarak düzenlenmiştir. Anılan hüküm uyarınca, "hiç kimsenin işkenceye, insanlık dışı ya da onur kırıcı ceza veya muameleye tâbi tutulacağı ya da ırkı, dini, tâbiiyeti, belli bir toplumsal gruba mensubiyeti veya siyasî fikirleri dolayısıyla hayatının veya hürriyetinin tehdit altında bulunacağı bir yere gönderilemeyeceği" düzenlenmiştir. Ayrıca, 55. maddenin ilk fıkrasında (a) ve 63. maddenin ilk fıkrasında (a/b/c) da geri gönderme yasağı ilkesinin benimsenmiş olduğu görülmektedir. 4. ve 63. maddenin belli kısımlarında, geri gönderme yasağının uygulanabilmesi için örneğin, "insanlık dışı muameleye maruz kalınacak olma" gibi kesinlik içeren ifadelere yer verilmiş olduğu görülmektedir. Bu ifadeler, ilgilinin, geri gönderileceği ülkede örneğin, işkenceye tâbi tutulacağını ortaya koymasını gerektirebilecek şekilde yorumlanabilecektir. Bu da ağır bir ispat yükü anlamına gelmektedir. Geri gönderme yasağı AİHM kararlarında, AİHS'nin 3. maddesi kapsamında değerlendirilmektedir. AİHM, geri gönderme kararını verirken, gönderilecek ülkede istenmeyen muamelelerle karşılaşma konusunda basit bir olasılığın ötesindeki, "gerçek bir riskin" varlığını yeterli görmektedir. Bu durumda, YUKK'un "kesinlik içeren" ifadelerine dayalı olarak verilmiş olan bir geri gönderme kararı, AİHM önüne gelirse, mevzuat kaynaklı ihlâle hükmedilebilecektir. YUKK'un geri gönderme yasağına ilişkin kesinlik içeren ifadelerinin, gerçek bir riskin varlığını yeterli görecek şekilde değiştirilmesi, bu ihlâllere bir çözüm olabilecektir.

Principle of non-refoulement has been regulated as a main principle under the article 4 of the Law on Foreigners and International Protection (LFIP). According to the provision, it has been said that “No one shall be expedited to a place where he/she will be subject to torture, inhuman or degrading treatment or punishment or where his/her life would be threatened due to being a member of a social group or depending on his/her political ideas”. Moreover, principle of non- refoulement has also been adopted in the first paragraph (a) of article 55 and in the first paragraph (a/b/c) of article 63. In some parts of articles 4 and 63, some certain expressions like “to be subject to inhuman treatment” have been stipulated. These expressions might be interpreted in a way that the concerned person should set forth that he/she will be subject to torture in the country of extradition. This means a heavy burden of proof. Principle of non-refoulement is interpreted under article 3 of the ECHR in the ECtHR Judgments. In making a non-refoulement judgment, the ECtHR makes “a real risk assessment” that is beyond a simple possibility in terms of facing an inhuman treatment in the country of extradition. In this regard, if a judgment that has been made in pursuant to the certain expressions of the LFIP comes before the ECtHR, “breach arising from the legislation” might occur. It might be a solution to this problem to amend the certain expressions of the LFIP with regard to non-refoulement, in a way finding the real risk assessment satisfactory.