Dava şartı kavramı

Abstract

Bir davanın mahkemece kabul edilmesi sadece maddi hukukun öngördüğü şartlara değil, aynı zamanda usul hukukunun öngördüğü şartlara da bağlıdır. Usul hukukunun öngördüğü şartların varlığı tespit edilemezse maddi hukukun öngördüğü şartların gerçekleşip gerçekleşmediğine dair bir inceleme yapılması mümkün değildir. Usule ilişkin bu şartların bazıları, mahkemece re’sen incelenir. İşte bu halde, dava şartı kavramından bahsedilir. Dava şartı kavramı, söz konusu iki özelliği sebebiyle ciddi sorunlara sebebiyet vermektedir. Bu çalışmada, ilk olarak dava şartı kavramının varlık koşulu olarak ortaya çıkan öncelikli incelemenin teorik gerekçelendirmesi yapılmıştır. Ardından Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda açıkça dava şartı sayılan hallerin amacı incelenmiş ve yapılan teorik gerekçelendirmeye uyup uymadığını irdelenmiştir. Son bölümde dava şartı kavramının mahkemece nasıl inceleneceği üzerinde durulup hak arama özgürlüğüyle ilişkisi, numerus clausus olup olmadığı ve inceleme zamanı hakkında tespitlerde bulunulmuştur.

The acceptance of a case by the court depends not only on the requirements stipulated by the substantive law, but also on the requirements stipulated by the procedural law. If the existence of the requirements stipulated by the procedural law cannot be determined, it is not possible to examine whether the requirements stipulated by the substantive law have been fulfilled. Some of these procedural requirements are examined ex officio by the court. In this case, the concept of procedural requirement is mentioned. The concept of procedural requirement causes serious problems due to these two characteristics. In this study, firstly, the theoretical justification of the preliminary examination, which means the existence condition of the concept of procedural requirement, has been made. Then, the purpose of the legal institutions that are explicitly considered as a condition of action in the Turkish Code of Civil Procedure is examined and whether they comply with the theoretical justification is analyzed. In the last section, it will be explained how the concept of procedural requirement will be examined by the court and makes determinations on its relationship with the right to fair trial, whether it is numerus clausus and the time of examination.