Ticari işletmenin bir ticaret şirketine dönüşmesinde ticari işletmeyi işletenin önceki borçlardan sorumluluğu

Abstract

TTK md. 194/2, ticari işletmenin bir ticaret şirketine dönüşmek üzere tür değiştirebileceğini öngörmekte ve bu halde TTK’nın ticaret şirketlerinin tür değiştirmesine ilişkin olarak sevk etmiş olduğu md. 182-193 hükümlerinin kıyasen uygulanacağını hükme bağlamaktadır. TTK’nın tür değiştirme hükümleri, hukuki biçimi değiştirilen şirketin aynı tüzel kişi olarak kesintiye uğramaksızın devam etmesini hedeflemektedir. Dolayısıyla cüz’i veya külli halefiyet ilkeleri uyarınca malvarlığı ve/veya işletmenin başka bir hukuk öznesine devrine ihtiyaç göstermeyen “biçim değiştirici tür değiştirme” modeli temel alınarak düzenlenmiştir. Ticari işletmenin tüzel kişiliğinin bulunmaması, bu modelin ticari işletmenin bir ticaret şirketine dönüşmesine kıyasen de olsa uygulanabilirliğinin sorgulanmasına neden olabilmektedir. Öte yandan, anılan sorun, İsviçre hukukunda tüzel kişiliği bulunmayan şahıs şirketlerinin tüzel kişiliği haiz ticaret şirketlerine biçim değiştirici tür değiştirme modeline uygun olarak dönüşmesini açıklamaya hizmet eden hukuki fiksiyon ile aşılabilir. Böylece, kanun koyucunun iradesine uygun olarak, ticari işletmenin bir ticaret şirketine dönüşmesi halinde de işletmesini dönüştüren tacirin sorumluluk rejimi, TTK md. 194/2 hükmünün atıf yaptığı tür değiştirme hükümleri arasında yer alan TTK md. 158 düzenlemesine göre belirlenebilecektir. Anılan hüküm, TBK md. 202 hükmünden farklı olarak, sorumluluğu bir yıl daha uzatmakta, öte yandan, müteselsil sorumluluk yerine önceki sorumluluğun devamını öngörmektedir. Sorumluluğun kapsamına ilişkin bu farklılık, ticari işletmeyi işleten tacir işletmenin borçlarından her halükârda tüm malvarlığı ile sorumlu olduğundan, ticari işletmeyi işleten bakımından bir avantaj yaratmamaktadır.

Art. 194/2 of Turkish Commercial Code (TCC) foresees that an individual enterprise may be transformed into a commercial corporation, and determines that TCC articles for transformation (Art.182-193 TCC) would be applied to the procedure by analogy. These articles are designed on the basis of “type-changing transformation” model that aims the continuity of the legal personality of the corporation that transform, therefore a transfer of assets and liabilities would not be required. However, the fact that an individual enterprise does not have a legal personality may give rise several problems regarding the applicability of the relevant TCC rules, even by analogy, to the enterprise’s transformation. These problems may be solved through utilization of a fictio, which is recognized in Swiss law to explain the transformation of partnerships (which do not have legal personality) into stock corporations in accordance with the rules of type-changing transformation model. By this way, the liability regime for the individual entrepreneur who transforms his individual enterprise may be subject to Art. 158 TCC, which is among the articles that Art. 194/2 refers to. According to the said article, the time period for the liability is extended by one year in comparison to the regulation of Art. 202 of Turkish Law of Obligations. On the other hand, it provides for an extended liability, whereas the latter prescribes joint liability. This difference with regard to the scope of liability may not be regarded as an advantage for the individual entrepreneur who transforms his enterprise into a commercial corporation, since, in any event, he would be liable for the enterprise’s debts with his entire property.