Uluslararası tahkimde vasıflandırma

Abstract

Bu çalışmada, uluslararası özel hukukunun temel problemlerinden biri olarak kabul edilen vasıflandırmanın uluslararası tahkimdeki rolü incelenmiştir. Kanunlar ihtilafı hukukunda vasıflandırma konusunda kabul edilen teorilerin, uluslararası tahkimde lex forisi olmayan hakem heyeti bakımından geçerli olup olmadığı tartışılmıştır. Hakem heyetinin tahkim yargılamasının farklı aşamalarında farklı ihtiyaçlarla yapacağı vasıflandırmanın tâbi olacağı hukuk, önemi ve sonuçları ortaya koyulmuştur. Böylelikle tahkim yargılamasında vasıflandırmaya konu olacak hususlar tespit edilmiştir. Hakem heyeti, vasıflandırma yaparken, karşılaştırmalı hukuk aracılığıyla elde edeceği, uluslararası tahkimin ihtiyaçlarına uygun ulus-ötesi kavramları dikkate almalıdır. Hakem heyetinin temel ayrım olarak usul ve esas bakımından yapacağı vasıflandırmanın tahkim yargılamasını etkileyen farklı sonuçları vardır. Uluslararası tahkimde yetki ve kabul edilebilirlik meseleleri ile tahkim anlaşmasının farklı boyutları (asli ve şekli geçerlilik, ehliyet ve tahkime elverişlilik) vasıflandırmanın belirleyici olduğu diğer alanlardır. Hakem heyetlerinin, bu konuları vasıflandırırken izledikleri farklı yaklaşımlar, bazen, benzer durumlarda çelişkili sonuçların ortaya çıkmasına sebep olmaktadır.

In this study, the role of qualification, which is considered one of the fundamental problems of private international law, in international arbitration is examined. It has been discussed whether the traditional qualification theories of the conflict of laws are applicable for arbitral tribunals which do not have lex fori. The governing law, importance and consequences of the qualification that the arbitral tribunal will make at different stages of the arbitration proceedings have been revealed. Thus, the issues that will be subject to qualification in arbitration proceedings have been determined. The arbitral tribunal, when making qualification, should take into account transnational concepts appropriate to the nature of international arbitration, which it will obtain through comparative law analysis. The main distinction made by the arbitral tribunal in terms of procedure and substance has different consequences affecting the arbitration proceedings. In international arbitration, jurisdiction and admissibility issues and different aspects of arbitration agreement (substantive and formal validity, capacity and arbitrability) are other subjects where qualification plays an important role. The different approaches followed by arbitral tribunals when qualifying these issues sometimes lead to contradictory results in similar cases.