Browsing by Subject "Yoruks"

Now showing 1 - 2 of 2

Restricted
Fethiye yöresinde mevsimsel göçebelik ve yaylacılık
(Bilkent University, 2025) Uslan, Kerem; Işık, Ahmet Selim; Başbuğ, Giray; Gündüz, Burak; Baydemir, Ozan
Göçebelik, insanların doğayla uyum sağlama çabası sonucu geliştirdiği bir yaşam tarzı olarak tanımlanabilir. Örneğin Yörükler gibi topluluklar; iklime bağlı olarak yazları yaylalara, kışları ise sahil taraflarındaki yerleşim yerlerine göç ederek hayvancılık temelli bir hayat sürdürmüştür. Çadırlarda sağlanılan konaklama, süt sözlü kültür bu yaürünlerinin üretimi, dayanışmaya dayalı topluluk yapısı ve nesilden nesile aktarılan şam tarzının temel unsurlarıdır. Ancak zaman ilerledikçe gerçekleşen modernleşme, şehirleşme ve tarım politikaları bu kültürü büyük ölçüde değiştirmiştir. Cumhuriyet dönemindeki politikalar tarımı ön plana çıkarma yolunda adımlar atmış, traktör ve sulama sistemlerinin kullanımının teşvik edilmesiyle tarımsal üretim artırılmıştır. Ayrıca yolların yapımı, çocukların eğitimi ve ekonomik ihtiyaçların değişmesi gibi nedenlerle Fethiye’deki Yörükler yerleşik hayata geçmiştir. Fethiye gibi bölgelerde tütün ve pamuk üretiminin popülerleşmesi, göçebeliğin azalmasında ve yerleşik hayata geçişin hızlanmasında etkili olmuştur. Bunun yanında 1957 Fethiye depremi gibi olaylar da yerleşik yaşamı teşvik eden ve yerleşik hayata geçişi hızlandıran faktörlerden biri olmuştur. Bu gibi sebeplerle göçebe yaşam tarzının kaybolması geleneksel becerilerin unutulmasının yanında toplumsal bağların da zayıflamasına neden olmuştur. Eskiden yaylalarda düzenlenen destan anlatımları, festivaller ve göç türküleri gibi kültürel pratikler yerini yeni yaşam biçimlerine bırakmıştır. Buna karşın, Fethiye gibi bazı bölgelerde düzenlenen Yörük şenlikleri yaylacılık kültürü yaşatma çabalarının bir göstergesidir. Yörükler, yerleşik hayata geçişle birlikte tarım yoğunluklu düzenin ve modern ekonominin bir parçası olmuştur fakat bu süreçte kimlik kaybı ve uyum sorunlarıyla da karşılaşmışlardır. Günümüzde bu kültüre tanıklık etmiş son temsilcilerinden öğrenilecek bilgiler geçmişin mirasını korumak için büyük önem taşımaktadır.
Restricted
Son 50 senede Toroslar’da yaylacılığın değişimi
(Bilkent University, 2021) Aksoy, Metehan; Özbal, Tuana; Sufan, Hasan Enes; Şahin, Asım Can; Yılmaz, Simge
Bu araştırma yazısında, çeşitli göç türlerinin tanımı yapılıp yaylacılığın 50 sene içerisinde tarım ve hayvancılık politikaları ile birlikte nasıl bir değişim geçirdiği, teknolojiyle birlikte yörüklerin yaşantısının nasıl değiştiğini araştırmak amaçlanmıştır. Yaylaya göç güzergahı yıllar içinde değişmemekle birlikte önceden at, deve ve keçilerle yapılırken günümüzde motorlu araçlarla daha kısa sürede çıkılmaktadır. Elektrik ve telefon gelmesi, çeşitli süt sağma, tereyağı yapma makinelerinin gelişmesi ve yolların iyileştirilmesi yaylacılık faaliyetinin yapılmasını kolaylaştırmıştır. Yaylaya yapılan yolların iyileştirilmesi yaylaya göçerken fayda sağlamanın yanı sıra yaylada ısınma için gerekli odunun taşınmasını da kolaylaştırmıştır. Tarım faaliyetleri yıllar içinde artmış, coğrafi koşullara uyum sağlanmış, insanlar seracılıkla uğraşmaya başlamışlardır. 70’li 80’li yıllarda çadırlarda konaklanırken artık mesken tercihi kendi yaptıkları evlerdir. Beslenen hayvan türleri keçi ve koyundur. Son 50 sene içerisinde hayvan sayılarında ve tür seçiminde kayda değer bir değişim olmamıştır. Hayvanların etinden, sütünden, yününden vs. nasıl yararlanıldığına ve nasıl pazarlandığına odaklanılmıştır. Yaylacılık faaliyetlerinin ardından hangi ürünlerin elde edildiği, ticaretinin nasıl yapıldığı, bu faaliyetin yapılmasında hangi etkenlerin rol oynadığından bahsedilmektedir. Ayrıca yaylacılık son zamanlarda sadece tarım ve hayvancılık faaliyeti içermemekte, insanlar kendi getirdikleri çadırlarda konaklayarak turizm de yapmaktadırlar. Zaman içinde yaylanın değişen bu fonksiyonel amacına da yer verilecektir.