Kamudan özele geçişte Tansaş örneği

Abstract

Bu çalışma Tansa olarak kurulan Tansaş’ın kurumsal tarihini, kuruluşundan itibaren özelleştirilmesine kadar geçen süre zarfında incelemiş ve kurumun toplumsal yaşama etkisini araştırmıştır. 1970’lerdeki enflasyonist ortamda halkın zaruri besinlere ulaşamamasına çözüm olarak İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından Tansaş’ın temelleri atılmıştır. Uzun bir dönem benzer bir politika ile işleyen Tansaş, ülkedeki değişen ekonomik anlayışla beraber zamanla önceki çizgisini terk ederek farklı tüketici kesimlerine yönelik hizmet vermeye başlamıştır. Temel ihtiyaçları rakiplerine göre önemli bir farkla daha ucuza satması ile aktif olarak bulunduğu Ege bölgesinde halkın ekonomik krizden etkilenmesini engellemiştir ve ucuz fiyat politikaları ile piyasayı düzenlemiştir. Ayrıca, şirketin hizmeti boyunca tüketici alışkanlıklarında belirgin bir değişim olmuştur. Bu araştırmada Tansaş’ın kurumsal tarihini ortaya koyabilmek için çeşitli literatür kaynaklarından, Tansaş’ın toplumsal etkisini anlayabilmek için bölgesel ve ulusal gazetelere yansımış haberlere başvuruldu. Uzun yıllar boyunca Tansaş’ın genel müdürlüğünü yapmış Bülent Sezen ve ilgili dönemde iki kere İzmir Büyükşehir başkanı olan Burhan Özfatura ile yapılan röportajlar, kurumun iç yapısını ve geçirdiği dönüşümü anlamlandırabilmek için önemli kaynaklar olmuştur. Ayrıca, Tansaş’ın başarısının nedenlerini anlamlandırabilmek için Michael Porter’ın değer zinciri analizi ile faaliyet bazında inceleme yapılmıştır. Bu çalışmanın sonunda dönemin ekonomik şartları göz önüne alındığında Tansaş girişiminin gerekli olduğu ve halkın temel ihtiyaçlarını karşıladığı görülmüştür.

The purpose of this paper is to investigate the corporate history of Tansaş from its early establishment Tansa to its full privatization and its social effects on the population. In the 1970s, public authorities in Izmir lay the foundations of Tansaş as a solution to soaring inflation and lack of purchasing power to purchase necessary items. For a long time, Tansaş followed the same policies in the beginning, but with paradigm changes in economic policies in the state and changes in ownership, Tansaş’s policies changed, and the targeted audience started to shift towards the more wealthier. Less relative price increases in necessary items moderated the economic burden, especially for the people of the Aegean region where Tansaş was more effective. And forced other competitors to keep up with their prices. In the span of Tansaş’s operations, Tansaş changed people's consumption practices. In the research, diverse sources about the topic are scanned to expose the corporate history of Tansaş, and to find the social effects of Tansaş, news in local and national newspapers are used. Complementary to all the sources used, two interviews are conducted with former general manager Bülent Sezen and with former Izmir Mayor Burhan Özfatura. Also, to understand the reasons behind the success of Tansaş, individual aspects of Tansaş are investigated with value chain analysis by Michael Porter. At the end of the research, the enterprise was necessary and became successful considering the economic circumstances in that period.