Cumhuriyetin öncü kadını: İlk Türk kadın doktorumuz Safiye Ali

Bu araştırma projesinde Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk kadın doktoru ve tıp eğitimi veren ilk kadın akademisyeni olan Safiye Ali’nin hayatı, sosyal çalışmaları ve Türkiye Cumhuriyeti tarihi için önemi üzerinde durulmuştur. Bu amaçla öncelikli olarak bir Osmanlı paşasının kızı olan Safiye Ali’nin özgeçmişi incelenmiş; ailesi, eğitimi ve 1923 yılında doktorluk icazetnamesini aldıktan sonra İstanbul’da mesleğini icra etmek için gerçekleştirdiği faaliyetler anlatılmıştır. Lise eğitiminden sonra hayal ettiği doktorluk mesleği ile ilgili eğitim o yıllarda Türkiye’de kadınlara verilmediğinden, tıp eğitimini Almanya’da kadın ve çocuk sağlığı üzerine tamamlamıştır. Eğitimini yurtdışında tamamlamış olmasının Safiye Ali’nin hayat hikâyesinde önemli bir yer tuttuğunun altı çizilmiştir. Bunun dışında faaliyetlerinin sadece İstanbul’da açtığı muayenehanesiyle sınırlı kalmadığı; hasta çocuklara yardım amacıyla Hilali Ahmer Hanımlar Merkezi Küçük çocuklar Muayenehanesini kurduğu, yoksul çocuklara ve annelere yardımlarıyla bilinen Himaye-i Etfal Cemiyeti’nin Süt Damlası evlerinde çalıştığı ve feminist yönüyle Türk Kadınlar Birliği’nde çalışmalar yaptığı uluslararası kongrelerdeki başarıları ile beraber anlatılmıştır. Cinsiyet ayrımına karşı çıkan öncü kadınlarımızdan olan Safiye Ali’nin yaşamı ve başarıları Cumhuriyet dönemi kadınlarına örnek olmuştur. Bu araştırmanın amacı da Safiye Ali’nin Cumhuriyet tarihinin ilk kadın doktoru olarak bilinirliğini arttırmak dışında öncü bir Cumhuriyet kadını olarak başarılarına ışık tutmak ve Türk kadınına olan etkilerine vurgu yapmaktır. Bu araştırmada Safiye Ali’nin ablası Fatma Zehra Behire öztan’ın torunu Ayşe Seydem ile röportaj yapılmış ve birincil kaynak olarak Safiye Ali’nin gazete ve dergilerdeki haberlerinden ve kendi beyanatlarından yararlanılmıştır. İkincil kaynak olarak, tıp tarihçisi ve akademisyen Profesör Doktor Nuran Yıldırım’ın yazdığı Türkiye’nin İlk Kadın Doktoru Safiye Ali adlı kitap araştırmanın önemli bir parçası olmuştur.

This research project focused on the life and social activities of Safiye Ali who was the first woman doctor, the first woman medical academician of the Republic of Turkey, showing how important she is for the history of Turkish Republic. For this purpose, primarily the biography of Safiye Ali, the daughter of an Ottoman pasha, has been examined; her family, her education and the activities she carried out in Istanbul to practice her profession after receiving her doctorate degree in 1923 have been explained. It is underlined that the fact she had completed her medical education in Germany on women and children's health because the medical education which she had dreamed of after high school was not given to women in Turkey in those years, had an important place in Safiye Ali's life story. Apart from her activities which were related to the medical clinic she opened in Istanbul, that her activities were not limited only to the medical clinic she opened in Istanbul, that she established Hilal-i Ahmer (Red Crescent) Women's Center Small Children Clinic in order to help sick children, that she worked at Süt Damlası houses of Himaye-i Etfal (protection of children) Association which is known to help poor children and mothers and that she carried out several studies at Turkish Women's Union in line with her feminist approach is described together with her achievements at the international congresses. The life of Safiye Ali, one of our leading women who oppose gender discrimination and her achievements have been a model for the women of the Republican era. The aim of this research is to shed light on her achievements as a pioneering Republican woman and to emphasize her effects on Turkish women apart from increasing Safiye Ali's reputation as the first woman doctor in the history of the Republic. In this study, Safiye Ali's sister Fatma Zehra Behire öztan's grandson Ayşe Seydem was interviewed and primary sources about Safiye Ali in newspapers and magazines and her own statements after international congress were examined. In addition, historian of medicine Prof. Nuran Yıldırım’s book on Safiye Ali entitled Türkiye’nin İlk Kadın Doktoru Safiye Ali was used as an important secondary source for the research.