Geçmişten günümüze Türkiye’de geleneksel kukla kültürü ve tarihi

Abstract

Kukla sanatı geçmişten bugüne pek çok milletin sözlü kültürü içerisinde yer almıştır. Bu sanatın kesin olarak ne zaman çıktığı bilinmese dahi ilk kullanım örneklerine Hindistan ve Çin’de rastlamak mümkündür. Başta ritüeller içerisinde kullanılan kuklalar, sonrasında farklı anlamlar kazanmışlardır. Kuklalar ahşap, kağıt, bez gibi farklı malzemelerden üretilebilir, bu malzemelere göre anlamları da değişmiştir. Kuklanın üretimi, oynatılmaları ve seslendirmeleri kuklacılar tarafından yapılır. Bu gelenek kuklacılardan öğrencilerine, usta-çırak ilişkisi içerisinde aktarılır. Bir usta çırağına, sadece işin püf noktalarını değil, etik ve ahlak ilkelerini de öğretir. Türkiye’de de bu şekilde halen sürdürülmekte olan kukla sanatı farklı görevlerde seyirci karşısına çıkmıştır. Çocuklarla birlikte yetişkinleri de kapsayan oyunlarda; mesaj verme, politik yapıları ve kişileri eleştirme, ders verme gibi amaçlar hedeflenir. Haluk Yüce ve Şevket Çetin gibi kuklacılar, Türkiye kuklacılığın son temsilcilerinden sayılabilir.

Puppetry art has been part of the oral culture of many nations from past to present. Even though it is not known exactly when this art emerged, it is possible to encounter its first examples of use in India and China. Puppets, which were initially used in rituals, later gained 2/29 different meanings. Puppets can be produced from different materials such as wood, paper, cloth, and their meanings vary depending on these materials. The production, playing and vocalization of the puppets are done by puppeteers. This tradition is transferred from puppeteers to their students in a master-apprentice relationship. A master teaches his apprentice not only the tricks of the trade, but also ethical and moral principles. Puppet art, which is still carried out in this way in Turkey, has appeared before the audience in different roles. In plays involving adults as well as children, purposes such as giving a message, criticizing political structures and people, and teaching lessons are aimed. Puppeteers such as Haluk Yüce and Şevket Çetin can be considered among the last representatives of puppetry in Türkiye.