Yeniden çeviriler: farklılaşan yorumlar ve sunumlar

Abstract

Yirminci yüzyılın sonlarında, çeviri çalışmaları alanında kültürel eksenin öneminin vurgulanmasıyla, çeviride eyletim olduğu ve çevirinin bir güç olduğu kabul edilmiştir. Çevirmenin erek metini şekillendirdiği ve yabancı kültürlerin temsillerinin erek kültürde kurulmasında büyük rol oynadığı ortaya konmuştur. Yazın çevirmen, çeviri sürecinde, yabancı kültürü erek kültürde nasıl temsil edeceği konusunda belli kararlar vermek durumunda, kimi çeviri yöntemlerini kullanarak da çeviri sürecinde karşılaştığı güçlükleri yenmek zorundadır. R. Keiser bir yazın çevirmeninin yaptığı işi, bir besteyi icra eden müzisyenin yaptığı işe benzeterek, çeviri ediminde bir yorumlama olacağını vurgular. Aynı metinin içinde aynı öğenin aktarımını yaparken bile, farklı çevirmenlerin, farklı kaygılar ve öncelliklerle, değişik seçimler yaptığı ortadadır. Bu anlamda yazın çevirisi bir sanat işidir.

Today there are many simultaneous re-translations of literary texts which can be defined as translations following the initial translation of a literary work into the target language. The comparative study of re-translations may yield the differing linguistic, ideological norms and translation strategies embraced by different translators. To this end, the first translation and the subsequent re-translations of Jane Austen’s Emma into Turkish have been studied. Nihal Yeğinobalı’s initial and subsequent translation (1963 and 2007), Ayşe Düzkan’s translation (2008) and Elif Yıldırım’s translation (2010) form the corpus of the study. The translations have been compared in terms of language and translation strategies embraced, partitioning of text and presentation, and the use of paratexts.