Erenköy’de başlayan direnişin kahramanlarından: Salih Saner

Yaklaşık üç asır boyunca Osmanlı hâkimiyetinde bulunan Kıbrıs, İngiltere’nin Ruslara karşı desteği karşılığında 1878 yılında İngiliz idaresine bırakılmıştır. 1.Dünya Savaşı’nda ise İngiltere adayı tamamen ilhak ederek kolonisi yapmıştır. İngiliz idaresi boyunca ada Rumları Yunanistan’a ilhak edilmek (Enosis) için çeşitli girişimlerde bulunmuşlardır. Kıbrıslı Türkler ise bu girişimlere karşılık vermek amacıyla adada “Ya taksim ya ölüm!” sloganıyla örgütlenmiştir. Karşılıklı örgütlenmeler sonrasında silahlı çatışmaya dönüşmüştür. Garantör devlet olup başlarda diplomatik olarak çekimser kalan Türkiye, ülkesinde bulunan Kıbrıslı öğrencilere eğitim verip adaya göndererek gizli bir operasyon başlatmıştır. O dönemde Türkiye’de üniversite öğrencisi olan Salih Saner de bu mücadeleye katılmıştır. Bu araştırmada Salih Saner’in bir mücahit iken başına gelen olaylardan, Kıbrıs’ta Rum gerillalara karşı uygulanan stratejilerden ve garantör devletlerin Kıbrıs’a karşı olan diplomatik bakış açılarından faydalanılarak Kıbrıs Harekâtına giden süreç ve sonrası anlatılmıştır. Salih Saner’in savaşta yaşadıklarını anlamak, Kıbrıs olaylarını farklı bir yoldan değerlendirebilmek için önem arz etmektedir. Salih Saner’in ve Kıbrıs’a yollanan öğrencilerin özverili mücadeleleri, Kıbrıs’ta Türk varlığının devamını sağlamıştır.

After almost three centuries of Ottoman rule, Cyprus had been given to the British rule in return for support against Russians. In World War I, the British completely annexed the island and turned it into their colony. Throughout the British rule, Greeks of Cyprus had made various attempts to be annexed to Greece. In return, Turks of Cyprus had organized themselves with their “Either partition or death!” slogan. Such organization events then turned into an armed conflict. Being a guarantor state who stayed abstained, Turkey began to train Turkish Cypriot students and sent them to the island, starting an operation undercover. Being a student in Turkey in 1958, Salih Saner joined this conflict as well. In this article, the lead up, process and the aftermath of Cyprus Peace Operation is explained by making use of Salih Saner’s war memoirs, the strategies used against Greek guerillas and diplomatic perspectives of guarantor states. Understanding what Salih Saner had gone through in the conflict is important to evaluate the events in a different way. The devoted struggle of Salih Saner and the students sent to Cyprus ensured the continuation of Turkish presence in Cyprus.