Osmanlı’da ve Türkiye’de aşı tarihi

Aşılar toplum sağlığının korunmasının önemli bir parçasıdır. Aşılanmış bir toplum salgınlara karşı da bağışıklık kazanmış olur. Hem Osmanlı devletinde hem de Türkiye Cumhuriyeti'nde toplum sağlığını korumak ve salgınlarla mücadele etmek adına birçok aşı çalışması yapılmış, çeşitli kurumlar ve yasalar faaliyete geçirilmiştir. 19. yüzyıl ve sonrasında Osmanlı yüzünü Avrupa'ya dönmüş ve aşı alanındaki çalışmaları yakından takip etmiştir. Tüm bu çalışmaların sonucunda çiçek, kuduz ve verem aşısı gibi birçok aşının üretimi yapılmış ve bu alandaki bilgi birikimi arttırılmıştır. Tüm bu bilgi ve deneyimler Türkiye Cumhuriyeti'ne kalmış, 1997'ye kadar çalışmalar sürdürülmüş ve aşı üretimine devam edilmiştir. Bu proje kapsamında salgın hastalıklarla mücadele konusunda büyük bir önem teşkil eden aşı üretimi Osmanlı döneminden başlayarak günümüz Türkiye'sine kadar incelenecektir. 1885’te çiçek aşısı kanunu çıkarılmasından, 1997’ de aşı üretiminin sonlandırılmasına kadar olan bu dönemde üretilen aşılar, üretim yerleri ve toplum sağlığına olan etkileri incelenecektir.

Vaccines play a major role in protecting public health. A vaccinated society has a better chance of being immune to an epidemic. In the Ottoman Empire as well as in the Republic of Turkey, both societies have made regulations and created institutions in order to protect their citizens’ health and to prevent an epidemic. In the 19th century and later, the Ottoman Empire turned its face to the West to closely follow the studies in the field of vaccines. As a result of these studies, Ottoman scientists were able to learn and produce both smallpox and rabies vaccines. All of this knowledge and experience has stayed in the Republic of Turkey, and these vaccines have been produced and studied until 1997. The production of vaccines constitutes major importance in the fight against epidemic diseases and will be studied under this project. The project will cover the timeline from the Ottoman Empire to today’s Republic of Turkey. The vaccines produced in this period from the enactment of the smallpox vaccine law in 1885 to the termination of vaccine production in 1997 also, their effects on production sites and public health will be examined.