Badiou çevirilerinde dilsel ve terimsel güçlükler

Abstract

Çağdaş felsefe dünyasının güçlü isimlerinden Fransız düşünür Badiou’nun, felsefenin sonunun geldiğini savunanlara meydan okuyan Manifeste pour la philosophie başlıklı eseri, Seuil yayınları tarafından Fransa’da 1989 yılında yayımlandı. Türk okurlar Badiou’nun bu eserindeki düşünsel dünyasına ilk olarak Nilgün Tutal ve Hakkı Hünler, daha sonra da Murat Erşen gibi çevirmenler aracılığıyla ulaştılar. İlk çeviri 2005 yılında Aralık Yayınları tarafından, ikinci çeviri ise 2012 yılında MonoKL Yayınları tarafından basılmıştır. İki farklı yayınevi tarafından, yedi yıl arayla basılan bu çevirilerin karşılaştırmalı olarak inceleneceği bu çalışmada amacımız öncelikle felsefe dili ve felsefe çevirisinin güçlükleri üzerine ifade edilenlerden söz etmektedir. Yazın ve teknik metin çevirisinde karşılaşılan güçlüklere felsefe çevirilerinde de rastlanmaktadır, ancak buna ek olarak felsefe çevirisinin de ayrı güçlükleri olduğu bu çalışmada gösterilmeye çalışılmıştır. Felsefe metinlerinin yazarlarının dili ve bu yazarların kavramlara yükledikleri anlam çevirmen tarafından biliniyor olmalıdır. Badiou’nun eserinde çevirmenlerin, hem Badiou’nun diline hâkim olmaları, hem de Badiou’nun gönderme yaptığı diğer felsefecilerin düşünce ve kavramlarını özümsemeleri beklenmektedir. Dolayısıyla, iki çeviri metninde ayrımladığımız kimi anlamsal, biçemsel ve özellikle de terimsel farklılıklar karşılaştırmalı bir çeviri eleştirisi yapmayı sağlamaktadır. Badiou’nun Manifeste pour la philosophie eserinin çevirilerinin incelendiği bu karşılaştırmalı çalışmamızda hedefimiz felsefe alanındaki metin çevirilerinde karşılaşılan zorlukları sınıflandırmaktır. Bu çalışma kapsamında felsefe çevirisinde karşılaşılan zorluklar, dilbilgisi, söz oyunları, terimlerin kapsamı, terim türetimi ve terimce kullanımı olmak üzere farklı sınıflara ayrılarak, felsefe çevirisiyle ilgilenenleri çevirilerin güçlükleri üzerine aydınlatmak amaçlanmıştır.

W ritten by one of the strongest figuresin contemporary philosophy, French Philosopher Badiou, Manifeste pour la philosophie, which challenges those who advocate the end of philosophy, was published in France in 1989 by Seuil publications. Turkish readers first encountered in Badiou’s in- tellectual world in this work through translators Nilgün Tutal and Hünler and then translator Murat Erşen. The first translation was published by the publisher Aralık in 2005, while the second transla- tion was published by the publisher MonoKL in 2012. In this article, by proposing a comparative study of these two translations which have been published atseven year intervals, our primary aim was to discuss the field-specific language used in Philosphy and the difficulties encountered in translating philosophical texts. The difficulties encountered in translating literary and technical texts are also encountered in translating philosophical texts. However, an additional aim of this study is to show that philosophy translation has also its own difficulties. The language of the authors of philosophical texts and the meaning that these authors assign to the concepts must be known by the translator. In Badiou’s text, translators must master both Badiou’s language and the thoughts and concepts of other philosophers that Badiou refers to. Thus, some semantic, stylistic, and especially termino- logical differences that we distinguish in the two translation texts enable us to make a comparative translation critique. In this comparative study of the translations of Badiou s text, we aim to classify the difficulties encountered in translating the text in the field of philosophy. Within the scope of this study, it was aimed to enlighten those who are interested in philosophy translation about the difficul- ties encountered in philosophy translation by classifying into subcategories such as grammar, word games, neologism, term derivation and usage of terminology.