Son tanıkların anlatımıyla Kıbrıs Barış Harekâtı’nın deniz cephesi

Abstract

Bu makale, Kıbrıs sorununun tarihsel kökenlerinden başlayarak 1974 Kıbrıs Barış Harekâtı’nın denizcilik faaliyetlerine kadar uzanan bir inceleme sunmaktadır. Kıbrıs’taki etnik çatışmalar, adadaki İngiliz sömürge yönetiminin sona ermesi ve ardından kurulan Kıbrıs Cumhuriyeti’nin kısa sürede işlevsiz hâle gelmesiyle derinleşmiş ve bu gelişmeler Türk ve Rum toplumları arasında artan gerginliğe neden olmuştur. 1974’te gerçekleşen darbe, Türkiye’nin uluslararası antlaşmalardan doğan garantörlük hakkını kullanarak adaya müdahalede bulunmasını zorunlu kılmış; bu müdahale, adadaki Türklerin can güvenliğini sağlayarak olası bir katliamın önüne geçmiştir. Bu çalışma, Kıbrıs Barış Harekâtı’nı ele alırken özellikle Türk Deniz Kuvvetleri’nin kara birliklerine destek sağlama, çıkarma harekâtlarını koruma, ikmal hatlarını güvenceye alma gibi hayati rollerini analiz etmektedir. Harekât süresince karşılaşılan deniz tehditleri ve bu tehditlere karşı geliştirilen savunma tedbirleri de detaylandırılmakta; deniz gücünün operasyonun başarısındaki belirleyici etkisine dikkat çekilmektedir. Ayrıca Kıbrıs çevresindeki deniz alanlarının kontrolü ve stratejik limanların önemi, harekâtın askeri başarısını ve adadaki dengeyi nasıl şekillendirdiğini ortaya koymaktadır. Bu yönleriyle çalışma, Kıbrıs Barış Harekâtı’nın sadece kara boyutuyla değil, deniz cephesinin stratejik rolüyle birlikte değerlendirilmesi gerektiğini vurgulamakta ve deniz gücünün modern askeri harekâtlar açısından taşıdığı önemi gözler önüne sermektedir.

This article examines the historical roots of the Cyprus issue and extends to the maritime dimension of the 1974 Cyprus Peace Operation. Ethnic conflicts in Cyprus deepened following the end of British colonial rule and the subsequent establishment of the Republic of Cyprus, which soon became dysfunctional. These developments led to increased tensions between the Turkish and Greek Cypriot communities. The 1974 coup and Turkey’s intervention—conducted under its guarantor rights established by international treaties—marked the beginning of a lasting division on the island. While addressing the Peace Operation, the article explicitly analyzes the vital roles the Turkish Naval Forces played, such as supporting ground troops, protecting amphibious landings, and securing supply lines. It also details the maritime threats encountered during the operation and the defensive measures developed in response, highlighting the decisive impact of naval power on the operation's success. Moreover, the control of maritime areas around Cyprus and the strategic importance of ports are explored in terms of how they shaped the military outcome and influenced the balance of power on the island. In this regard, the study emphasizes that the Cyprus Peace Operation should be evaluated in terms of its land operations and the strategic role of the maritime front, demonstrating the critical importance of naval power in modern military campaigns.