Türkiye’de dericilik tarihi ve İzmir’de dericiliğin gelişimi

Abstract

Türk kültüründe çok eski tarihlere dayanan dericilik, Osmanlı Devleti'nde lonca teşkilatları ve babadan oğula geçen sistemlerle gelişmiştir. 15. ve 18. yüzyıllar arasında hammadde sorunları dericilik sektörünü Osmanlı Devleti'nde geriletmiştir. Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk yıllarında modern dericiliğe adapte olunamasa da, makineleşmenin yaygınlaşması ve kalifiye eleman açıklığının kapanmasıyla el işçiliğinden otomasyona geçiş sağlanmıştır. İzmir'de dericilik tarihine bakıldığında, zanaatin çoğunlukla küçük ev ve atölyelerde gerçekleştirilmesinden dolayı 1960'lara kadar çok veri bulunamamaktadır. 1960'lardan sonrası ise İzmir'de dericilik, Türkiye ve İzmir'de deri ihracatı; yazılı kaynaklardan ve İZBAŞ başkanı Eyüp Sevimli, Jak Galiko, Deri Mühendisi Nur Dişli, Akademisyen Behzat O. Bitlisli ve Hüseyin A. Karavana ile yapılan röportajlar yoluyla araştırılmıştır. Araştırmalar kapsamında, makineleşmede yaşanan gelişmelerden dolayı Türkiye'de dericilik sektörünün üretimini arttırmış ve ekonomik açıdan ilerlemiş olduğu fakat bu gelişmelerle el işçiliğinin arka planda kalmaya başladığı sonucuna varılmıştır. Having a deep history in Turkish culture, tanning had been improved by guilds and the system of transmittion between fathers and sons in Ottoman Empire. The rawhide problem of the empire, which occurs in 15th and 18th century made tanning industry regressed. Even though the modern tanning is not adopted in the first years of new shaped Turkey, with the proliferation of mechanization and eliminization of lack of qualified employees ensured the changeover from craftmenship to automation. When examining the tanning history of İzmir, since occupation is mostly maintained in small houses and workplaces, there are not much data which are about previous of 1960. Tanning in İzmir and leather exportation in Turkey and İzmir are explored by the written sources and interviews with Eyüp Sevimli - Head of İZBAŞ, Jak Galiko, Nur Dişli - Leather Engineer, Behzat O. Bitlisli - academician and Hüseyin A. Karavana. Within the scope of the research, it can be said that although with the help of automation production rate and economical power of tanning industry grown in Turkey, craftmenship among Turkish tanners have almost ended.