Tezer Özlü’nün edebi isyanı

Abstract

Bu araştırma, Türkiye’de feminizmin gelişimi ile Tezer Özlü’nün yazınında ortaya koyduğu edebi isyan arasındaki ilişkiyi incelemektedir. Özlü, eserlerinde kadın kimliğine yönelik toplumsal baskıları, bireysel yabancılaşmayı ve özgürleşme arzusunu varoluşçu bir bakış açısıyla işler. Yazınsal direnişi, feminist bir mücadele biçimi olarak ele alınmakta; bu bağlamda 1970–1990 yılları arasındaki feminist hareketle kurduğu olası ilişkiler değerlendirilmektedir. Özlü’nün karakterleri aracılığıyla kurguladığı edebi isyanın Türkiye’deki kadın hareketiyle kesişim noktaları irdelenmektedir. Bu kapsamda öncelikle Türkiye’de feminizmin tarihsel gelişimi ve Özlü’nün edebi olarak aktif olduğu dönemde kadına yönelik toplumsal bakış açısı ele alınmıştır. Devamında, Özlü’nün kadınlık deneyimine dair yaklaşımı eserleri üzerinden değerlendirilmiştir. Yazma eylemini içsel bir ifade, bir varoluş biçimi ve bir zorunluluk olarak gören Tezer Özlü’nün metinleri, düşünceleri ve yaşadıkları bir bütün olarak incelenmiştir. Son olarak, Özlü’nün Türk edebiyatına ve Türkiye’deki kadın hareketine olan etkisi tartışılmıştır. Bu inceleme kapsamında Özlü’nün Çocukluğun Soğuk Geceleri ve Yaşamın Ucuna Yolculuk eserleri temel metinler olarak kullanılmıştır. This study examines the relationship between the development of feminism in Turkey and the literary rebellion that Tezer Özlü presents in her writing. In her works, Özlü addresses the societal pressures imposed on female identity, individual alienation, and the longing for liberation through an existential lens. Her literary resistance is interpreted as a form of feminist struggle, and its intersections with the feminist movement in Turkey between 1970 and 1990 are explored through her characters and narratives. Within this scope, the study first discusses the historical background of feminism in Turkey and the dominant perceptions of women during the period in which Özlü was actively producing literature. Then, Özlü’s approach to womanhood is analyzed through her major works. As Özlü perceives writing as a tool of self-expression, a mode of existence, and a necessity, her texts, ideas, and life experiences are examined as a unified whole. Finally, the study evaluates Özlü’s contributions to Turkish literature and the feminist movement in Turkey.