Doğu Anadolu'daki ilk kadın Muhtar: Sevim Özdoğan'ın hayatı

Abstract

Türkiye'nin ilk beş kadın muhtarlarından biri ve Doğu Anadolu'nun ilk kadın muhtarı olan Sevim Özdoğan 1977 yılında seçilmiş, Erzurum'un Atalar mahallesinde on iki sene muhtarlık yapmıştır. Uzun yıllar görevde kalarak hizmet rekoru kırdığından dolayı dönemin Başbakanları ve Cumhurbaşkanlığı tarafından ödüllere layık görülmüştür. Yardımsever kişiliğiyle tanınan Özdoğan, halkın her kesimine destek olmuş, aynı zamanda kadınlara verdiği önemi yaptığı çalışmalarla göstermiştir. Siyasi, sosyal ve ekonomik alanlarda yapmış olduğu faaliyetler, özellikle kadınların aktif olmasını sağlamış ve Özdoğan'ı dönemin önemli figürlerinden biri yapmıştır. Bu araştırmada Sevim Özdoğan'ın günlüğünden, not defterlerinden, gazete haberlerinden, kızıyla ve oğluyla yapmış olduğumuz röportajlardan yararlanarak Özdoğan'ın kişisel ve sosyal hayatı, Erzurum'daki kadın faaliyetleri, muhtarlık öncesi ve sonrası kadın haklarındaki değişimler anlatılmıştır. Buna bağlı olarak Cumhuriyet'in ilk kurulmasından başlanarak kadınların sosyal ve siyasi hayattaki yerinin yanı sıra özellikle 1970'lerde Cumhuriyet Dönemi'nde Türkiye genelinde, kadın haklarına verilen önemdeki değişim de incelenmiştir. 1977-1986 yılları arasında muhtarlık yapmış olan Özdoğan, günümüz kadınları için de siyasi, sosyal ve ekonomik alanlarda örnek alınacak biri haline gelmiştir.

Sevim Özdoğan was one of the first female mukhtar of Turkey and at the same time first selected female mukhtar in Eastern Anatolia. She started her official duty in 1977 in Atalar neighborhood of Erzurum. She stayed in the same position for twelve years and broke the record of tenure which was awarded by the prime minister of that year. Özdoğan was known with her helpful and complaisant personality and she helped many people to solve their problems. She supported women to get jobs and be independent just like her. She conducted many activities in political, social and economic fields which encouraged women to be more active in these fields. She was seen as an important woman representative of Erzurum and in this report, we will analyze her life in terms of personal, social and political aspects to reveal the missions that she have completed. To support our research, we have interviewed with her daughter and son; and looked closer to her notebook and the news at that time. Moreover, we have analyzed the role of women in social and political life during the first years of Turkish Republic along with the analysis of the changes in women rights by examining the events happened in Atalar neighborhood before and after her official duty. Sevim Özdoğan, who worked as a mukhtar between the years 1977-1986, has become an exemplary model in the political, economic and social fields for the women in that time interval as well as the women in today's world.