Cumhuriyet senatosunun feshedilmesi üzerine tarihsel ve siyasal bir inceleme

Abstract

Bu çalışma, 1961 Anayasası ile kurulan ve 1980 askeri darbesinin ardından kapatılana kadar kritik bir yasama analiz organı olarak rol oynayan Türkiye Cumhuriyeti Senatosunun kapatılmasının tarihsel ve siyasi bir analizini sunmaktadır. Çalışma, Senatonun kurulmasına yol açan sosyo-politik ve askeri koşulları inceleyerek başlamakta ve Senatonun hükümeti ve yasa tasarılarını eleştirerek, denge ve denetleme sisteminin düzgün bir şekilde işlemesini sağlayarak ve yasama denetimini güçlendirerek demokrasiyi teşvik etme rolünü vurgulamaktadır. Ardından Senatonun yasama katkıları ve Millet Meclisi ile etkileşimleri de dahil olmak üzere işleyiş dinamiklerini incelemekte ve 1970'li yıllarda Senatonun etkinliğini azaltan sosyo-politik gerilimleri irdelemektedir. Çalışma, 1980 darbesi sırasında Senatonun lağvedilmesinin ardındaki hukuki ve siyasi nedenleri araştırmakta ve bunun Türk demokrasisi açısından kritik sonuçlarının altını çizmektedir. Senatonun 1982 Anayasası ile tek meclisli parlamenter sisteme geçişi de dahil olmak üzere feshedilmesinin ardından yaşanan süreç, yasama etkinliği, demokratik hesap verebilirlik ve toplumsal hafıza üzerindeki etkilerini anlamak için analiz edilmektedir. Çalışma, Senatonun varlığının ve lağvedilmesinin Türkiye'nin siyasi gelişimi üzerindeki etkileri üzerine düşünerek ve karşılaştırmalı bağlamlarda iki meclisli sistemler üzerine gelecekte yapılacak araştırmalar için yollar önererek son bulmaktadır. This study provides a historical and political analysis of the dissolution of the Turkish Republic Senate, which was founded under the hood of the 1961 Constitution and played a role as a critical legislative analysis body until its dissolution following the 1980 military coup. The paper begins by exploring the socio-political and military conditions that led to the Senate's creation, emphasizing its role in promoting democracy by criticizing the government and its bills, ensuring that the system of checks and balances is properly working, and enhancing legislative oversight. It then examines the Senate’s operational dynamics, including its legislative contributions and interactions with the National Assembly, and delves into the socio-political tensions of the 1970s that plundered its efficiency. The study investigates the legal and political reasons behind the Senate's abolition during the 1980 coup, highlighting its critical implications for Turkish democracy. The aftermath of the Senate’s dissolution, including the transition to a unicameral parliamentary system under the 1982 Constitution, is analyzed to understand its impact on legislative efficiency, democratic accountability, and societal memory. The paper concludes by reflecting on the implications of the Senate's existence and abolition for Turkey's political development, suggesting avenues for future research on bicameral systems in comparative contexts.