GAP kapsamındaki kırsal kalkınma çalışmalarının ekonomik ve sosyokültürel etkileri

Abstract

Bu makalede, GAP kapsamında, sulama, enerji üretimi, tarım ve yerleşim alanlarında gerçekleştirilen projelerin toplumda yarattığı sosyal ve ekonomik etkiler araştırılmıştır.1989’dan günümüze kadar GAP sayesinde birçok sulama projesi hayata geçirilmiştir. Projelerin gerçekleştirildiği dönemlerde yazılmış bir çok kaynak incelendiğinde yeni çalışmaların önünü açmıştır. Bu projeler yalnızca tarımdaki verimliliği artırmakla kalmamış, bölgelerin sosyal ve ekonomik olarak da gelişmelerine olanak sağlamıştır. Ancak, terör olayları gibi zorluklar projelerin ilerlemesini engellemiştir. Ayrıca, altyapı çalışmaları ve tarımsal dönüşüm projelerinde bölgelerin demografik yapılarında değişimler meydana gelmiştir. Projelerin hayata geçirilmesinden sonra bölgede yürütülen çalışmalar kültürel bir boyuta taşınmıştır ve değişikliklerin yalnızca demografik yapıda değil, bölgenin kültürel yapısında da olduğu ortaya çıkmıştır. Projeler gerçekleştirilirken kültürel zenginliklere gereken önem verilmemiştir ve bundan dolayı birçok kültürel miras sular altında kalmıştır. Görülmektedir ki GAP, bölgede birçok gelişmenin önünü açarken bazı alanları da kötü etkilemiştir. Araştırmada, GAP içerisinde aktif görev almış olan sosyal antropolog Filiz Doğanay’ın deneyimlerinden yararlanarak GAP’ın Güneydoğu Anadolu bölgesindeki sosyal ekonomik ve kültürel etkileri incelenmiştir. This article explores the social and economic impacts of projects carried out within the scope of the Southeastern Anatolia Project (GAP) in the fields of irrigation, energy production, agriculture, and settlements from 1989 to date. Many irrigation projects have been implemented within the labours of GAP. When various sources which were published during the implementation periods of the projects are examined, they guide the literature, indicating that these projects have not only increased agricultural productivity but also provided opportunities for social and economic development in the region. However, challenges such as terrorist incidents have hindered the progress of the projects. Additionally, infrastructure projects and agricultural transformation have led to changes in the demographic structures of the region. After the implementation of the projects, the conducted studies in the region have taken on a cultural dimension, revealing that changes occurred not only in the demographic structure but also in the cultural structure of the region. The importance of cultural riches were not adequately considered during the implementation of the projects, resulting in the submersion of many cultural heritages underwater. It is evident that while the GAP has paved the way for many developments in the region, it has also negatively affected some areas. In the research, the social anthropologist Filiz Doğanay, who actively participated in the GAP was consulted to examine the social, economic, and cultural effects of the GAP in the Southeastern Anatolia region.