1970-2000 arası Aphrodisias Antik Kentinden kaçırılıp Türkiye’ye getirilen eserler

Abstract

1970-2000 yılları arasında Türkiye’nin en önemli antik kentlerinden biri olan Aphrodisias, kültürel miras kaçakçılığıyla yüzleşmek zorunda kalmıştır. Bu dönemde, Aphrodisias’tan pek çok tarihi eser, yerel ve uluslararası ağlar aracılığıyla kaçırılmış ve yurt dışındaki müzelerde veya özel koleksiyonlarda sergilenmiştir. Bu çalışmada, eserlerin kaçırılma yöntemleri, bu süreçte etkili olan sosyal, politik ve ekonomik faktörler ile kaçırılan eserlerin geri kazanımı için Türkiye’nin yürüttüğü hukuki ve diplomatik süreçler detaylı bir şekilde ele alınmıştır. Araştırma kapsamında, döneme ait gazete haberleri, arkeolojik raporlar ve rêsmi belgeler incelenmiş; ayrıca R.R.R. Smith ve Levim Güney gibi arkeologlar ile Bahattin Doğanay ve Yasemin Name Genç gibi avukat ve tarihçilerle yapılan röportajlardan elde edilen bilgiler değerlendirilmiştir. Özellikle Kenan Erim ve R.R.R. Smith’in, Aphrodisias’ın korunmasındaki liderliği ve eserlerin iade sürecindeki katkıları vurgulanmıştır. Türkiye’nin bu süreçte UNESCO gibi uluslararası kurumlarla iş birliği yapması ve antik eserlerin iadesini sağlamak için geliştirdiği stratejiler detaylandırılmıştır. Araştırma, kaçırılan eserlerin geri kazanılmasının sadece hukuki bir mesele olmadığını, aynı zamanda kültürel mirasın korunması ve toplumsal bilinçlendirme açısından büyük bir öneme sahip olduğunu ortaya koymaktadır.

Between 1970 and 2000, Aphrodisias, one of Turkey’s most significant ancient cities, faced extensive cultural heritage smuggling. Numerous artifacts from Aphrodisias were illegally exported and exhibited in international museums or private collections. This study examines the methods used in artifact smuggling, the socio-political and economic factors influencing these activities, and the legal and diplomatic efforts undertaken by Turkey to reclaim these cultural assets. The research utilized a variety of sources, including period-specific newspaper articles, archaeological reports, and official documents, as well as insights from interviews with archaeologists such as R.R.R. Smith and Levim Güney, as well as lawyers and historians like Bahattin Doğadır and Yasemin Muhammed. Specially, Kenan Erim’s leadership in preserving Aphrodisias and his pivotal role in the restitution process were highlighted. Furthermore, Turkey's collaborations with international organizations such as UNESCO and the strategies developed to secure the return of the artifacts were analyzed in detail. This study reveals that artifact restitution is not merely a legal matter but also a significant endeavor for preserving cultural heritage and raising public awareness. By shedding light on these efforts, the research underscores the critical importance of protecting cultural assets against smuggling.