Körüklü makineye sıkışan bir tarih ve ardındaki kadın: Maryam şahinyan

1915 sonrasında Sivas’tan İstanbul’a göç eden köklü Ermeni şahinyan ailesinin kızı Maryam şahinyan, ailesinin geçim sıkıntısı ve annesinin ani ölümünden sonra eğitimini yarıda bırakarak babasının devraldığı fotoğraf stüdyosunda çalışmaya başlamıştır. 1935-1980 yılları arasında, Türk halkının tanıklık ettiği değişim süreçlerinin içinde, stüdyosundaki dekorlardan bir tanesini bile değiştirmeden fotoğrafçılığını icra eden şahinyan, toplumun her kesiminden insanına kadrajın önüne geçme fırsatını tanımıştır. 2009 yılında Tayfun Serttaş adındaki bir fotoğrafçı tarafından keşfedilen fotoğraf arşivi gün yüzüne çıkarılmıştır. Kadın, Ermeni ve Gayrimüslim kimliklerini bir arada tutarken tutkusuna kapılmakta çekinmeyen şahinyan’ın günlük gerçekliklerini bugüne aktarılmıştır. Fotoğraflarının sanatsal amaç gütmemesi ve didaktik tavrı da gerçekliği olduğu gibi yansıtmaktadır. Bu çalışmada, şahinyan’ın fotoğraflarından yansıyan göç olgusu, sosyo-ekonomik koşulların değişimi ve bunun moda anlayışındaki değişime etkisi, kadın erkek ilişkileri ve farklı kültürlerin temsiliyetlerini incelenmiştir.

Maryam was one of the daughters of the şahinyan family which was a rooted Armenian family living in Sivas. After 1915, the family had to immigrate to İstanbul. Maryam had to leave school and work with his father at his photography studio, due to the economic problems that the family was facing and due to the sudden death of her mother. Between the years 1935-1980, despite many changes that the Turkish society was going through, Maryam şahinyan kept the decoration of the studio exactly the same as the first day. She ensured chance for everyone to have a photograph, regardless of their religion, social background or sex. Maryam şahinyan was a collection of woman, Armenian and non-Muslim identities and this fact did not retain her to perform her passion. When in 2009 a photographer named Tayfun Serttaş found the archives and bring them to light, the daily displays during Maryam’s life was discovered. The fact that Maryam was not worried about making art and that she rather had a didactical attitude ensures that the displays are as close as it can be to the reality of her days. This study will examine and explain some features of Turkey that is reflected by şahinyan’s photographs, such as the immigration phenomena, the socio-economic change leading the change in the understanding of fashion, the relationships between men and women along with the representation of different cultures.