Diyarbakır’da yaşayan Keldânîlerin tarihsel süreci ve günümüzdeki durumu

Abstract

Bu araştırma, Mezopotamya kökenli Hristiyan bir halk olan Keldânîlerin tarihsel kökenlerini, Cumhuriyet Dönemiyle birlikte Diyarbakır’daki durumlarını, sosyal, kültürel ve dini yaşam biçimlerini ve son olarak Keldânî Kiliselerinin genel yapısını incelemektedir. Keldânîler, tarih boyunca Mezopotamya’da varlıklarını sürdürmüş ve bulundukları yerlerin kültürel çeşitliliğine dil, eğitim, gelenek ve görenekleriyle katkı sağlamışlardır. Süryanicenin Doğu lehçesi olan Keldânîce’yi konuşmuşlar ve yaşadıkları diğer halklarla sürekli bir etkileşim içerisinde bulunmuşlardır. Bu araştırmada, Keldânîlerin karşılaştıkları nüfus azalışı, göç süreçleri ve bu göçlerin ardındaki temel sebepler, günümüzdeki toplumsal konumları ve dini yapıları tarihsel bir perspektifle ele alınmıştır. Mar Petyun Keldânî Kilisesi gibi dini yapıların mimari ve sembolik özellikleri detaylı olarak incelenmiştir. Keldânîlerin, Müslüman halka kurduğu sosyo-kültürel ilişkilerin nasıl şekillendiği yaşadıkları zorluklara bağlı olarak değerlendirilmiştir. Türkiye’de yaşayan halk tarafından az bilinen Keldânî topluluğunun nüfusu gitgide azalmaktadır. Bu nedenlerle bu çalışmayla birlikte Keldânî topluluğunun kültürel ve dini mirasını koruyabilme ve insanların bu topluluk hakkında daha fazla bilgi edinmesini sağlama fırsatı sunulmuştur. This research examines the historical origins of the Chaldeans, a Christian people of Mesopotamian origin, their situation in Diyarbakır during the Republican era, their social, cultural, and religious lifestyles, and finally the general structure of Chaldean churches. The Chaldeans have maintained their presence in Mesopotamia throughout history and have contributed to the cultural diversity of the regions they inhabited through their language, education, traditions, and customs. They spoke Chaldean, a dialect of Eastern Syriac, and constantly interacted with other communities around them. This study addresses the population decline faced by the Chaldeans, their migration processes and the main reasons behind these migrations, their current social status, and religious structures from a historical perspective. Religious buildings such as the Mar Petyun Chaldean Church have been analyzed in detail in terms of architectural and symbolic features. The socio-cultural relations that the Chaldeans established with the Muslim population have been evaluated in connection with the hardships they experienced. In Turkey, the Chaldean community remains relatively obscure and is facing a gradual decrease in numbers. For these reasons, this study offers an opportunity to preserve the cultural and religious heritage of the Chaldean community and to increase public awareness and knowledge about this group.