Zanaat olarak Türkiye’de enstrüman yapımcılığı

Abstract

Bu çalışmanın amacı Türkiye’deki enstrüman yapımcılığının (ağırlıkla Ankara’daki saz yapımcılığını) sosyal, ekonomik yönlerini ve tarihini incelemektir. Giriş bölümünde saz yapımcılığının tarihi ve sonrasında Ankara’nın ilk kuşak saz yapımcılarının atölyeleri, çalışma teknikleri ve yaptığı enstrümanlar araştırılmıştır. Ardından saz yapımcılığının akademik yönü incelenmiştir. Bu bölümde Türkiye’deki enstrüman yapımcılığının okullaşmasının tarihi çizelgesi araştırılmıştır. Devamında Ankara Müzik ve Güzel Sanatlar Üniversitesi’nde öğretim üyesi olan Özay Önal’ın verdiği bilgiler ışığında çalgı yapım bölümlerine öğrenci alım aşamaları (sınavlar ve alım koşulları), yakın tarihte çalgı yapım bölümlerine olan ilginin sebepleri ve genel anlamda çalgı yapım bölümlerinin fonksiyonelliği incelenmiştir. Ardından sazda yeni denemeler başlığı altında, sazın yeni varyantları olan kopuz ve oğur sazı üreticisi olan Engin Topuzkanamış’ın bilgileri doğrultusunda saz yapımında piyasa etkisinin getirdiği standardizasyon, yeni denemeler ve saz yapımında unutulmaması gereken gelenekler incelenmiştir. Ardından dönemlere göre Türk müziğinin değişimi, toplumun dinleme alışkanlıkları ve dönemsel özellikler Erken Cumhuriyet Dönemi’nden 1980’e kadar incelenmiştir. Bu bölümde aynı zamanda 1950’lerden sonra sazın değişimi detaylı bir biçimde incelenmiştir. Son olarak Türkiye’deki saz yapım piyasası incelenmiştir. Bu bölümde Ankara’da bir saz yapım atölyesi bulunan Ali Yılmaz ile yaptığımız görüşme bağlamında saz yapımcılığının ekonomik yönü (hammadde ve piyasa) ve zanaatkârlık yönü incelenmiştir.

The aim of this study is to examine the social, economic aspects and history of instrument making (mainly saz making in Ankara) in Turkey. In the introduction, the history of saz making and later the workshops, working techniques and instruments of Ankara's first generation saz makers were investigated. Then, the academic aspect of saz making was examined. In this section, the historical chart of the schooling of instrument making in Turkey has been researched. Afterwards, in the light of the information given by Özay Önal, a lecturer at Ankara Music and Fine Arts University, the stages of student admission to instrument making departments (exams and admission conditions), the reasons for the recent interest in instrument making departments, and the functionality of instrument making departments in general were examined. Then, under the title of new trials in saz, in line with the knowledge of Engin Topuzkanamış, producer of Kopuz and Oğur Sazı, the new variants of saz, the standardization brought by the market effect, new trials and traditions that should not be forgotten in saz production were examined. Then, the change of Turkish music according to the periods, the listening habits of the society and the periodic features were examined from the Early Republican Period to 1980. In this section, the change in the instrument after the 1950s is also examined in detail. Finally, the saz making market in Turkey has been examined. In this section, in the context of our interview with Ali Yılmaz, who has a saz making workshop in Ankara, the economic aspects (raw materials and market) and craftsmanship aspects of saz production are examined.