Dil derneğinin kuruluşu ve faaliyetleri

Abstract

Türkiye’de kültürel gelişme adına kurulmuş dernekler içerisinden özellikle dil çalışmalarına ayrılmış olan Türk Dil Kurumu ve sonrasında gelen Dil Derneği araştırmamızın ana hatlarını oluşturmaktadır. Yazımız, Türk Dil Kurumu’nun kuruluşundan başlayarak Türk dili çalışmalarındaki tarihi bir süreci ele alır. Dil Derneği, 12 Eylül darbesi sonrası, Atatürk'ün miraslarından biri olan Türk Dil Kurumu'nun kapatılmasının ardından, içlerinde Türk Dil Kurumu üyelerinin de bulunduğu bir grup aydının bir araya gelmesiyle 22 Nisan 1987 tarihinde Ankara'da kuruldu. Kuruluş aşamasında dönemin siyasi otoritelerince derneğin faaliyetleri engellenmeye çalışılmış ve dernek, kurulması yasaklı dernek sayılmıştır, Kuruluşundan bu yana gecen 34 yıl boyunca Türkçe adına önemli araştırmalar gerçekleştirmiş, birçok kurultay düzenlemiş ve içlerinde Türkçe sözlük ve dergiler de bulunan birden fazla süreli-süresiz yayına imza atmış olan dernek, günümüzde de faaliyetlerini Ankara`da sürdürmektedir. İki kurum da kuruluş amacı olarak Türkçenin öz güzelliğine ulaşması ve gelişmesini sağlamak ilkelerini barındırmaktadır. Türk Dil Kurumu ulusal bilinç ile Atatürk’ün önderliğinde kurulmuştur. Seneler sonra Dil Derneği kurucuları, Türk Dil Kurumu’nun da faaliyetlerinin etkisizleşmesi üzerine, Atatürk’ün ilkelerine bağlılık ve Türk dili çalışmalarına kendilerini adamak amacıyla Dil Derneği’ni kurmuşlardır. Ayrıntılı olarak, bu derneklerin kuruluşu öncesi siyasi ortamlar, derneklerin kurucuları, faaliyetleri ve bıraktıkları etkiler incelenmiştir. Among the associations established for cultural development in Turkey, the Türk Dil Kurumu, primarily devoted to language studies, and the Dil Derneği that followed constitute the main lines of our research. Our research provides historical information about the academic works about Turkish starting from the establishment of Türk Dil Kurumu. Both institutions have the principles of ensuring that the Turkish language reaches its beauty and develops as its founding purpose. Türk Dil Kurumu was established with national consciousness under the leadership of Atatürk. Years later, the founders of Dil Derneği established the Language Association to be devoted to Atatürk's principles and devote themselves to Turkish language studies, especially after the activities of the Türk Dil Derneği decreased. The article deals with a historical process in Turkish language studies, starting with the political environment before the establishment of the Türk Dil Kurumu. In detail, the political environments before the establishment of these associations, the founders of the associations, their activities, and the effects they left were examined.