Zeugma Antik Kenti’ndeki kazı çalışmaları ve Çingene Kızı Mozaiği

Abstract

Eski eserlerin tarih yazımı için önemli kaynaklar olmasına karşın, bu eserlerin kaçakçılığı uluslararası boyutta bir sorun oluşturmaktadır. Eski eser kaçakçılığının temel sebepleri olarak hem sanat piyasasındaki talep hem de yerel halkın başka gelir kaynağına sahip olmaması gösterilebilir. Bu nedenle de hukuki önlemler alınarak kaçakçılığın önüne geçilmeye çalışılsa da kaçakçılığın olduğu bölgelerde ekonomik kalkınmaya yönelik çalışmalar yapılmadığı sürece kaçakçılığı doğuran koşullar düzeltilmemiş kalmaktadır. Zeugma Antik Kenti, keşfedilip kazılara başlanmasından, çıkarılan mozaiklerin sergilenmesine kadar geçen süreçte yaşananlar sebebi ile eski eserlerin bulunmasına, çıkarılmasına ve mülkiyetine dair tartışmalarda önemli bir noktada durmaktadır. Bu çalışmada Zeugma Antik Kenti ve Zeugma’dan çıkarılan “Çingene Kızı” mozaiği incelenerek, eski eser kaçakçılığının ne sorunlara yol açtığını, eserlerin “sahibine” iade edilme sürecinin nasıl olduğu ve eski eserler üzerinde birden fazla kişi veya kurum hak iddiasında bulunduğunda neler olduğu incelenmektedir.

Although antiquities are important sources for historiography, the smuggling of these works poses an international problem. As the main reasons for smuggling antiquities, both the demand in the art market and the lack of other sources of income of local people can be shown. For this reason, although legal measures are taken to prevent smuggling, the conditions that lead to smuggling are not corrected unless economic development is carried out in the regions where there is smuggling. The ancient city of Zeugma stands at an important point in the discussions about the discovery, extraction, and ownership of ancient artifacts due to what happened in the process from the discovery and start of excavations to the display of the unearthed mosaics. In this study, through looking at the ancient city of Zeugma and the “Gypsy Girl” mosaic, the problems caused by the looting of antiquities, the returning of the antiquity to its “owner” and different claims of ownership over antiquities will be examined.