Cumhuriyet’in ilk orkestra şeflerinden Ahmet Mithat Akaltan

Abstract

Türkiye’de batılı tarzda müziğin yaygınlaşması ve halk tarafından benimsenmesi her ne kadar devlet kurumlarında yapılacak devrimler ile gerçekleştirilmeye çalışılsa da bu çabalar sıklıkla başarısızlığa uğradı. Bu başarısızlıkların sebepleri olarak, 18 ve 19. yüzyılda yaşanan ekonomik çalkantılar, sanatçılara verilen eğitimin nitelikli hale getirilememesi ve halkın batılı tarzdaki müziğe tepkili olması gösterildi. Toplumsal bir hareketle sorunların çözülemeyeceğinin bilincinde olan idealist sanatçılar, büyük bir sorumluluk üstlenerek Türkiye’de sanatın ve sanatçının gereken değere kavuşmasında etkin bir rol oynadılar ve birçok ilke imza attılar. Bu idealist sanatçılardan biri olan Mithat Akaltan, eğitimini 1945 yılında Türkiye’de tamamlayarak Ankara Devlet Konservatuvarı’nın sayılı ilk mezunları arasında yer aldı. Türkiye’nin ilk orkestra şeflerinden biri olma unvanını taşıyan Akaltan, her fırsatta sanatın ve sanatçıların layık olduğu değeri görmesi gerektiğini savundu ve Türkiye’de orkestraların gelişiminde aktif bir rol oynadı. Bu araştırmada, aile arşivinden ve Mithat Akaltan’ı yakından tanıyan kişilerin aktardığı bilgilerden yararlanılarak Mithat Akaltan’ın basında ve makalelerde detaylı bir şekilde yer almayan kişisel hayatına, kariyerine ve düşünce yapısına ilişkin önemli noktaları aydınlatmak hedeflendi. Mithat Akaltan’ın sanatçı olma yolundaki adımları, Türkiye’deki sanatçıların toplum içerisindeki konumlarının ve yaşadıkları zorlukların önemli bir temsili niteliğinde olduğu için araştırmanın aynı zamanda bu konuları da aydınlatması hedeflenmektedir. Although the popularization and adoption of Western-style music in Turkey have been attempted to be carried out by revolutions in state institutions, these efforts have often failed. The reasons for these failures include the economic upheavals of the 18th and 19th centuries, the inability to qualify the education given to artists, and the public's reaction to Western-style music. Idealistic artists, who are aware that problems cannot be solved by a social movement, have taken on great responsibility and played an active role in achieving the necessary value of Art and the artist in Turkey and have signed many firsts. One of these idealistic artists, Mithat Akaltan, completed his education in Turkey in 1945 and was among the first graduates of the Ankara State Conservatory. Akaltan, who holds the title of being one of the first conductors of Turkey, mentioned that he should see the value that art and artists deserve at every opportunity and played an active role in the development of orchestras in Turkey. In this research, it is aimed to highlight important points related to Mithat Akaltan's personal life, career, and thinking structure that are not detailed in the press and articles by using the family archive and information conveyed by people who know Mithat Akaltan closely. As Mithat Akaltan's steps towards becoming an artist are an important representation of the position of artists in Turkish society and these artists’ difficulties, the research is also aimed to illuminate these issues.