Raflar arasında rekabet: Ankara’da mahalle bakkallarının zincir marketlerle mücadelesi

Abstract

Günümüzde dünya nüfusunun çok büyük bir bölümü gıda ihtiyacını zincir marketler üstünden temin etmektedir. Bu çalışma ülkemizde 1980’li yıllardan sonra neoliberal politikalar nedeniyle zincir market sayısı ve niteliğindeki değişimi bu değişimin neden olduğu sosyoekonomik problemleri, tüketici davranışında ki değişimleri ve bu değişimlerin ülkede ki büyük ve küçük şehirlerde ki farklı etkisini konu alacaktır. Bu çalışmayı yaparken büyük oranda olaylar bakkalların perspektifinden ele alınmıştır. Dolayısıyla zincir marketlerin satış stratejileri ve yayılımları gibi olgularda yine bakkalların durumuna yaptıkları etkiler üzerinden makaleye konu olmuştur. Makalenin başlıca iddia ve argümanları şöyle sıralanabilir; zincir marketlerin boyut ve sermaye farklılığını kullanarak uyguladığı satış stratejileri bakkallarla aralarında haksız bir rekabetin oluşmasına neden olmuştur, haksız rekabetin önüne geçmek amacıyla ortaya atılan tüzük değişiklikleri ve yasa tasarıları etkili olamamıştır, zincir marketlerin bakkallar üzerinde ki olumsuz etkisi büyük şehirler de küçük şehirlere göre daha yıkıcı olmuştur. Makale yazılırken dönemin gazete haberleri, söz konusu dönemde bakkallık yapmış kişilerin röportajları, dönemin tartışmalarını yansıtan tüzük değişiklikleri ve kılavuzlar gibi birinci el kaynakların yanı sıra sektör raporları, makaleler gibi ikinci el kaynaklardan da yararlanılmıştır. Sonuç olarak makale zincir marketlerin promosyon, indirim gibi satış stratejileri uygulayarak nasıl haksız rekabet yarattığını ortaya koymuş bakkalların karşılaştığı zorlukları irdelemiştir. Haksız rekabeti önlemek için çıkarılan yasal değişikliklerin etkisizliğini göstermiş, yerleşim yeri büyüdükçe bakkalların zincir marketlerle daha zor rekabet ettiklerini ortaya koymuştur. Today, a significant portion of the global population meets its food needs through chain supermarkets. This study examines the increase in the number and transformation in the nature of chain supermarkets in Turkey following the implementation of neoliberal policies after the 1980s. It explores the resulting socio-economic issues, the changes in consumer behavior, and how these changes have had varying impacts in large and small cities. The study is largely conducted from the perspective of small grocery store owners (bakkals). Accordingly, phenomena such as the expansion strategies and sales tactics of chain supermarkets are analyzed in terms of their effects on local grocers. The article’s central claims can be summarized as follows; chain supermarkets have created an unfair competitive environment by using their bigger scale and capital to implement aggressive sales strategies, the legal reforms and regulations proposed to prevent this unfair competition have proven ineffective in practice, the negative impact of chain supermarkets on small grocery stores has been more severe in large cities compared to smaller ones. This study makes use of primary sources such as newspaper articles from the period, interviews with individuals who worked as grocers during the relevant era, and regulatory changes reflecting the debates of the time. It also draws on secondary sources, including industry reports and academic articles. In conclusion the article reveals how chain supermarkets have created unfair competition through promotional campaigns and discount strategies. It investigates the challenges faced by small grocers, demonstrates the ineffectiveness of legal measures aimed at preventing unfair competition, and shows that the larger the settlement area, the more difficult it becomes for small grocers to compete with chain supermarkets.