Türk borçlar kanunu madde 138 çerçevesinde sözleşmenin değişen koşullara uyarlanması
Author(s)
Advisor
Ormancı, Pınar AltınokDate
2020-12Publisher
Bilkent University
Language
English
Type
ThesisItem Usage Stats
307
views
views
2,868
downloads
downloads
Abstract
Sözleşme serbestisi ve bunun sonucu olarak sözleşmeye bağlılık ilkesi, modern
kanunlaşma hareketlerini etrafında şekillendiren, özel hukukun en temel ilkeleri
arasında yer almaktadır. Fakat sözleşme kurulduktan sonra ortaya çıkan durum
değişiklikleri sonucunda sözleşme ilişkisine devamın adil olmayan sonuçlar ortaya
çıkarabileceği, bilhassa dünya savaşları ve ekonomik krizler sonrasında gündeme
gelmiştir. Sözleşmeye bağlılık ile sözleşme adaleti ilkeleri arasında bir uzlaşma
sağlanması çabalarının sonucu olarak ise sözleşmenin değişen koşullara uyarlanması
bir hukuki mekanizma olarak ortaya çıkmıştır. Türk Hukukuna öğretideki görüşler ve
yargısal uygulamalar ile giren sözleşmenin değişen koşullara uyarlanması, 2012
yılında yürürlüğe giren 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu madde 138 hükmü ile kanuni
düzenlemesine kavuşmuştur. Çalışmamızda sözleşmeye bağlılık ilkesi ve sözleşmenin
değişen koşullara uyarlanması arasındaki ilişki incelenmiş, sözleşmenin değişen
koşullara uyarlanmasının tarihsel gelişimi, hukuki temeli ve farklı hukuk düzenlerinde
geliştirilen teoriler üzerinde durulmuştur. Türk Borçlar Kanunu madde 138
düzenlemesinin şartları ve olay grupları bağlamında kapsamı tartışılmış, sözleşmenin
değişen koşullara uyarlanmasının talep edilmesinin hukuki niteliği, uyarlamanın nasıl
yapılacağı ve doğuracağı hukuki sonuçlar, öğretide ileri sürülen görüşler ve yargı
uygulamaları da değerlendirilerek açıklanmıştır. Freedom of contract and sanctity of contract, which have had significant effects
on the modern codification movements, are among the core principles of private law.
However, it was argued, especially subsequent to world wars and economic crises, that
the maintenance of the contractual relationship after a change in circumstances may
cause unfair consequences. Adjustment of contract to the change in circumstances
propounded as a legal instrument, as a result of the efforts to reach a compromise
between sanctity of contract and contractual justice. Adjustment of contract to the
change in circumstances was introduced to Turkish law through the opinions of
scholars and jurisprudence and regulated for the first time by Article 138 of the Turkish
Code of Obligations, which came into force in 2012. In this study, the relationship
between sanctity of contract and adjustment of contract to the change in circumstances
is examined. The historical development and legal basis of adjustment of contract is
assessed and theories developed in comparative legal systems regarding adjustment of
the contract is analyzed. The preconditions of Article 138 of the Turkish Code of
Obligations and its scope in the context of different groups of possible cases are
discussed. Legal characteristics of a request for the adjustment of a contract, the execution of the adjustment and the resulting legal consequences are explained with
an evaluation of opinions of scholars and legal practice/jurisprudence.
Keywords
Aşırı ifa güçlüğüİşlem temelinin çökmesi
Sözleşmenin değişen koşullara uyarlanması
Sözleşmeye bağlılık ilkesi
Adjustment of contract to the changed circumstances
Disturbance of the contractual basis
Hardship
Pacta sund servanda