Antik Yunan ve Roma kültüründe retorik uygulamalarının bir parçası olan “ekfrasis” en temel anlamıyla, görsel bir nesnenin sözle ifade edilmesidir ve zaman içinde yazınsal bir araç hâline gelmiştir. Homeros’un İlyada’sında Akhilleus’un kalkanının tasvir edilişinden bu yana ekfrasis, yazarların, tarihçilerin, sanat eleştirmenlerinin sıklıkla başvurduğu bir yazınsal uygulamadır. Görsel sanat eserlerinin şiir, roman gibi kurmaca metinler aracılığıyla tasviri olarak uygulandığı gibi; tarih, sanat eleştirisi ve seyahat alanında yazılan düzyazı metinlerinde de karşımıza çıkar; yazarın tasvir ettiği nesneyi ele alış biçimini çözümlemek için incelenir. Ekfrasis incelemeleri, yazarın nesnellik ve öznellikle kurduğu ilişkinin, dışavurduğu öznelliğinin yapıtaşlarının yazınsal unsurlar aracılığıyla saptanmasına imkân verir. Bu çalışmada seyyah-yazar Evliyâ Çelebi’nin Seyahatnâme’de ayrıntılı olarak tasvir ettiği Ayasofya Camii’ni nasıl bir ekfrastik yaklaşımla ele aldığı incelenecek, bilhassa estetik değerlendirmesine etki eden öznel faktörlerin yazı pratiğinde nasıl ortaya çıktığı irdelenmeye çalışılacaktır. Özünde dilsiz nesneyi konuşturma eylemi olan ekfrasis, Evliyâ Çelebi’nin temsilinde nasıl bir kurmaca diline işaret eder? Bu dilin yarattığı orijinal nesneden bağımsız yeni görüntü, başka bir deyişle Evliyâ’nın oluşturduğu Ayasofya imgesi nasıl bir imgedir? Evliyâ Çelebi’nin ekfrastik anlatısında gözlemlenen kişisel beğeninin ve kültürel konumlanmanın yansıması estetik bakışa nasıl bir etkide bulunur? Yazarın ekfrastik uygulamasında kendisini olduğu kadar hedeflediği okuyucu kitlesini de nasıl konumlandırdığı incelenmelidir. Bu sorgulama Seyahatnâme yazarının estetik bakışının nasıl şekillendiğini gözlemlemeye ve metnin bu konu üzerinden saptanacak yeni yazınsal özelliklerini ortaya koymaya yönelik bir yaklaşımın modeli olmayı hedeflemektedir. Sosyal bilimlerin çeşitli alanlarına inceleme konusu olmuş Seyahatnâme’nin kurmaca disiplini içinde daha kapsamlı değerlendirilebilmesine imkân sağlayan “ekfrasis” meselesi, görsellik ve yazı ilişkisine dayandığı için Seyahatnâme çalışmalarına yeni bir disiplinlerarası bakış kazandıracaktır.