Modern-ulus devletin kuruluş ve gelişme sürecinde folklor, şiir ve fakelore

Abstract

Bu çalışmada, Türk şiirinin modern-ulus devletin kuruluş ve gelişme dönemlerinde oynadığı rol ve uğradığı değişim süreci üzerinde durulmaktadır. Buna göre, Tanzimat döneminden itibaren Divan şiirinin yerine batılı anlamda modern bir şiir ikame edilmek istenmiş, daha sonra Avrupa’daki romantik-ulusçu hareketlere koşut biçimde modern şiirin kaynağı olarak folklor benimsenmiştir. Bu bağlamda, Balkan Savaşı yıllarında eser vermeye başlayıp Milli Mütareke Dönemi ve Cumhuriyet Döneminde faaliyetlerine hız kazandıran ve “Beş Hececiler” olarak anılan Enis Behiç Koryürek (1892-1949), Halid Fahri Ozansoy (1891-1971), Orhan Seyfi Orhon (1890-1972), Yusuf Ziya Ortaç (1895-1967), Faruk Nafiz Çamlıbel’in (1898-1973) şiirleri dikkate değerdir. Bu şairler, dönemin romantik ulusçu söylemini benimseyerek, milli kültürün özünü saklı tutan halk kültürünü ve halkın yaşadığı coğrafyayı—yani Anadolu’yu—“halkın dili” ve “halkın vezni” ile anlatma anlayışına bağlı kalarak şiir yazmışlar, folkloru şiirde yeniden üretmeyi amaçlamışlardır. Ancak modern-ulus devletin kuruluşunun ardından, ulusal heyecanın giderek azalması gibi çeşitli faktörlere bağlı olarak şiirde folklorun yeniden üretimi başarısızlığa uğramış ve yoğun eleştirilere maruz kalmıştır. 1950’lere gelindiğinde ise folklor, modern şiirin önündeki en büyük engellerden biri olarak görülmektedir.

In this study, the role and evolution of Turkish poetry during the establishment and the development of the modern-nation state of Turkey will be explored. In this respect, starting from the “Tanzimat” period, attempts were made to replace Divan poetry with modern-Western style poetry. Accordingly, in parallel with the romantic-nationalist movement in Europe, folklore was considered as one source of inspiration for modern poetry. In this context, works of poets such as Enis Behiç Koryürek (1892-1949), Halid Fahri Ozansoy (1891- 1971), Orhan Seyfi Orhon (1890-1972), Yusuf Ziya Ortaç (1895-1967), Faruk Nafiz Çamlıbel (1898-1973), who were also called the “Five Syllablists” started writing poems during the Balkan wars. They increased their activity during the National Armistice Period and Republic Period, this increased activity is extreamly important. Those poets, by internalizing the discourse of romantic-nationalist of period, wrote their poems adhere to concept of explaining of the folk culture which is preserve essence of national culture and geography where folks live - the Anatolia - by using “language of folks” and “prosody of folks”: aimed to reproduce folklore in the poem. After the establishment of the modern-nation state; however, due to factors such as the diminishment of nationalist idealism, the reproduction of folklore in poetry failed and was exposed to intense criticism. During the 1950s, folklore was seen as one of the major obstacles to modern poetry.